"Wakati kalamu ilikuwa ikifanya haraka kuandika, iligawanyika yenyewe mara tu ilipofika kwenye Upendo."[1]

Rumi alikuwa sahihi. Wakati kalamu inapowekwa kwenye karatasi na kuandika juu ya upendo, inavunjika vipande viwili. Kujaribu kuelezea upendo ni karibu ni karibu kuwa haiwezekani. Kwa kweli Upendo una nguvu au hisia yenye nguvu ya kipekee na isiyozuilika. Tunapojaribu na kuonyesha upendo wetu, tunapata shida sana kupata maneno sahihi. Maneno tunayotumia hayawakilishi kabisa kile kinachowaka ndani ya mioyo yetu.  Hii inaweza kueleza kwa nini tunahusisha upendo na matendo na si maneno tu. Tunashikamana, tunanunua zawadi za wapendwa wetu, tunawatumia wenzi wetu rundo la maua, au kuwapeleka nje kwa chakula cha jioni cha kimapenzi. Upendo sio tu hisia ya ndani tu; ni namna ya kuwa, namna ya tabia. Mwanasaikolojia Erich Fromm alielezea upendo kama "shughuli, sio athari ya kawaida".[2]

Kujipenda, Kumpenda Mungu

Kuna aina nyingi za mapenzi na mojawapo ni pamoja na kujipenda. Aina hii hutokea kutokana na hamu ya kuongeza muda wa kuwepo kwetu, kujisikia raha na kuepuka maumivu, pamoja na haja ya kukidhi mahitaji yetu ya kibinadamu na motisha. Sisi sote tuna upendo huu wa asili kwetu wenyewe. Hatimaye tunataka kuwa na furaha na kuridhika. Erich Fromm alisema kuwa kujipenda sio aina ya kiburi au majivuno. Badala yake, kujipenda ni kujali, kuchukua jukumu na kujiheshimu.

Aina hii ya upendo ni muhimu ili kuwapenda wengine. Ikiwa hatuwezi kujipenda wenyewe, tunawezaje kuwapenda watu wengine? Hakuna kitu karibu nasi kuliko nafsi zetu wenyewe; ikiwa hatuwezi kujijali na kujiheshimu, tunawezaje kuwajali na kuwaheshimu wengine? Kujipenda ni aina ya ‘kujihurumia’. Tunaungana na hisia zetu wenyewe, mawazo na matarajio. Ikiwa hatuwezi kuungana na nafsi zetu wenyewe, ni jinsi gani basi tunaweza kuwahurumia na kuungana na wengine? Eric Fromm anarudia wazo hili kwa kusema kwamba upendo "unamaanisha kwamba heshima kwa uadilifu na upekee wa mtu, upendo wa kujielewa, hauwezi kutenganishwa na heshima na upendo na uelewa kwa mtu mwingine."[3]

Ingawa, kwa sababu ya kuwapenda wengine, tunaweza kujinyima na kujidhuru wenyewe, daima kujitolea huku ni kwa ajili ya aina kuu ya furaha. Kwa mfano, fikiria mtu anapokosa chakula ili kuwalisha wengine. Mtu huyu anaweza kuwa alisikia uchungu wa njaa; hata hivyo pia alipata furaha kubwa kwa ujumla kwa sababu uchungu wa kuona wengine wakienda bila kula ulikuwa mkubwa kuliko usumbufu unaosababishwa na ukosefu wa chakula. Kujitoa huku, ingawa zinaweza kutambuliwa kuwa hasi, mwishowe ni furaha zaidi. Kwa mtazamo wa kina wa Kiislamu, kwenda bila kula ili kuhakikisha wengine wameridhika ndiyo njia inayoongoza kwenye furaha ya mwisho. Baraka za Kimungu na thawabu zinazohusiana na kujitoa kwa ajili ya wanadamu wenzetu, ni furaha kuu ya milele - peponi. Kwa njia hii, kujitoa huku kunapaswa kueleweka kama uwekezaji wa kiroho na sio kupoteza. Kwa muhtasari, kujipenda kunaweza kujumuisha kujitoa na kuvumilia magumu kwa ajili ya wengine, kwa sababu itafanya kuwa na furaha na kutosheka zaidi.

Ikiwa upendo wa mtu kwake ni wa lazima, hilo lapasa kumfanya ampende Yule aliye muumba. Kwa nini? Kwa sababu Mungu ndiye chanzo cha upendo. Pia aliumba sababu na njia za kimwili ili kila mtu apate furaha na raha, na pia kuepuka maumivu. Mungu ametupa bure kila wakati wa thamani wa kuwepo kwetu, lakini hatukujipatia au kumiliki nyakati hizi. Mwanatheolojia mkuu Al-Ghazali anaeleza ipasavyo kwamba ikiwa tunajipenda ni lazima tumpende Mungu:

      "Kwa hiyo, ikiwa upendo wa mwanadamu kwa nafsi yake ni wa lazima, basi upendo wake kwa Yeye ambaye kupitia kwake, kuwapo kwake kwanza, na pili, kuendelea kwake katika utu wake wa lazima pamoja na sifa zake zote za ndani na nje, mali yake na ajali zake; Mtu yeyote anayelemewa na matamanio yake ya kimwili kiasi cha kukosa upendo huu anampuuza Mola wake na Muumba wake. Hana ujuzi wa hakika juu Yake; macho yake yana mipaka kwenye matamanio yake na mambo ya akili."[4]

Upendo wa Mungu ni Msafi zaidi

Mungu ni Mwenye Upendo. Ana aina safi zaidi ya upendo. Hii inapaswa kumfanya mtu yeyote kutaka kumpenda, na kumpenda Yeye ni sehemu muhimu ya ibada. Hebu fikiria kama ningekuambia kwamba kulikuwa na mtu huyu ambaye alikuwa mtu mwenye upendo zaidi kuliko wote, na kwamba hakuna upendo mwingine unaoweza kufanana na upendo wake, je! ? Upendo wa Mungu ni aina safi na kali zaidi ya upendo; kwa hiyo mtu yeyote mwenye akili timamu angependa kumpenda pia.

Kwa kuzingatia kwamba neno la Kiingereza la upendo linajumuisha maana mbalimbali; njia bora zaidi ya kufafanua kwa dhana ya Kiislamu ya upendo wa Mungu ni kuangalia ndani ya maneno halisi ya Kurani yaliyotumiwa kuelezea upendo wa Kimungu: Rehema zake, rehema zake maalumu na upendo wake maalum. Kwa kuelewa maneno haya na jinsi yanavyo husiana na asili ya Kimungu, mioyo yetu itajifunza kumpenda Mungu.

[1] Masnavi I: 109-116

[2] Fromm, E.  (1956).  Sanaa ya Kupenda.  New York: Harper & Row, uk.  22.

[3] Ibid, uk.  58-59.

[4] Al-Ghazali. (2011) Al-Ghazali kuhusu Upendo, Matamanio, Ukaribu na Kutosheka. Imetafsiriwa kwa utangulizi na madokezo ya Eric Ormsby. Cambridge: Jumuiya ya Maandishi ya Kiislamu, uk.  25.